Албатта ҳукм Аллоҳникидур Сиёсий сақофий таҳлилий
сайт

 

 

ибн Хаттобга оширилди. Умар бундай деди: “Аммо баъд, эй одамлар, мана бу жуҳайналик Усайфиъ ҳожилардан ўзиб кетибди деб айтилиши учун дини ва омонатдорлигини бой беришга рози бўлибди. Билиб қўйингки, у қарз олма дейилса ҳам қарз олаверган. Мана энди қарзга ботиб ўтирибди. Кимдан у қарз олган бўлса эртага келсин, унинг молини уларнинг ўртасида тақсимлаб берамиз. Қарз олишдан эҳтиёт бўлинглар. Чунки унинг аввали ғам, охири ҳамма нарсасидан ажралиб қолишдир”. Буни имом Молик “Муватто”да ривоят қилди.
Умар ибн Абдулазиздан унинг муфлис борасида молини қарз берганлар ўртасида тақсимлаб, ўзини эса Аллоҳ ризқини беради, деб ўз ҳолига қўйиш ҳукмини чиқаргани ривоят қилинган.  


Муфлиснинг бор моли қарз берганлар ўртасида ҳиссаларга қараб ўз қийматида тақсимлаб берилади. Фақат ҳақларини бериш муддати келгани учун ҳаққини талаб қилиб келганларгагина тақсимлаб берилади. Талаб қилиб келмаган ва вакил юбормаган, ўзи ҳам келмаган киши ҳамда ҳақини олиш муддати ҳали келмаган киши – у хоҳ келган бўлсин ва хоҳ келмаган бўлсин, талаб қилган бўлсин ёки бўлмасин – булар жумласига кирмайди. Чунки ҳаққини бериш муддати келмаган кишининг ҳаққини олишга ҳали вақт бор бўлади. Талаб қилмаган кишига эса модомики талаб қилмаган экан бериш лозим бўлмайди.

 

Бу муфлис тирик бўлса шундай бўлади. Аммо ўлган бўлса келгангаю келмаганга, талаб қилгангаю қилмаганга, маълум муддатга ёки дарҳол берадиган қилиб қарз берган ҳар бир киши фойдасига ҳукм чиқариб берилади. Чунки ҳақдор ёки зиммасида ҳақ (қарз) бўлган кишининг ўлиши билан ҳамма муддат вақти келган бўлади. Энди агар муфлис зиммасида Аллоҳ ҳақлари билан бандалар ҳақлари тўпланиб қолган бўлса, Аллоҳ Таоло ҳақлари одамлар ҳақларидан муқаддам қўйилади. Шунинг учун энг аввало муфлис бепарволик қилган закот ёки каффоратдан бошланади. Ҳаммасига етмаса буни ана шу ҳақларнинг ҳаммасига ҳиссалар билан тақсимланади, бу ҳақлардан бирон нарса биронтасидан устун қўйилмайди. Одамлар берган қарзлар борасида ҳам шундай бўлади. Муфлиснинг моли бу қарзларнинг ҳаммасини тўлашга етмаса ҳар бир қарз берган одам мавжуд молдан ўз моли миқдорича олади. Аллоҳ ҳақлари бандалар ҳақларидан муқаддам

   

422-бет

Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434